De reis van de schrijver, door Christopher Vogler (Writer’s Journey)

Genesis van de schrijversreis, door Christopher Vogler

Onder de titel“Mythische structuur voor schrijvers” presenteert Christopher Vogler’s Writer’s Journey zich als een soort universeel recept voor het genereren van verhaallijnen.

Scenarioschrijver voor Hollywood, Christopher Vogler zegt dat hij sterk geïnspireerd werd door het lezen van Joseph Campbell’s boek, De Held met de Duizend Gezichten.

Christopher Vogler maakte er een soort samenvatting van voor zijn collega’s, die hij “The Practical Guide to the Hero With a Thousand Faces” noemde, en deze tekst, gewaardeerd in de wereld van scenarioschrijvers, werd verder uitgewerkt, ontwikkeld, en werd The Writer’s Journey.

Inhoud van De Reis van de Schrijver

The Writer’ s Journey bestaat uit twee hoofddelen.

Boek 1, “De reiskaart”, begint met het opnemen van “De praktische gids voor de held met duizend gezichten” waarin hij kort beschrijft wat hij de Reis van de held noemt: een gestandaardiseerde route die uit 12 etappes bestaat.

Vervolgens, in het deel “Archetypen”, legt hij de 7 soorten personages bloot die verondersteld worden tussen te komen tijdens de verschillende etappes van de Reis van de Held:

• De Held
• De Mentor
• De wachter van de drempel
• De boodschapper
• Het Proteïsche karakter
• De Schaduw
• De bedrieger

Boek 2, “De stadia van de reis”, beschrijft de 12 stadia van de reis van de held:

1. De gewone wereld en de buitengewone wereld
2. De roep van het avontuur
3. Weigering van het Beroep
4. Ontmoeting met de Mentor
5. Het passeren van de eerste drempel
6. Beproevingen, Bondgenoten, Vijanden
7. Het hart van de grot
8. De ultieme beproeving
9. De Beloning (Het Zwaard Nemen)
10. De Weg Terug
11. De Wederopstanding
12. Het Elixer

Kritische beoordeling

Een even valse als dogmatische theorie?

The Writer’s Journey heeft, net als andere werken in het genre, een eerlijk gezegd inspirerende kant: door een kant-en-klaar recept te geven, met een gestandaardiseerd plot, dat als universeel geldig wordt gepresenteerd, en een reeks “archetypische” personages, spaart het veel fouten uit. en belooft het succes te garanderen.

Een belofte die echter moeilijk na te komen is, want… stel de theorie op de proef: neem een aantal verhalende werken, en probeer de 12 etappes van de Reis van de Held te herkennen, of de 7 soorten personages: werkt het?

Mijn antwoord is duidelijk: absoluut niet. Het is zelfs totaal onjuist, ongeschikt, inconsistent. We kunnen absoluut niet alle verhalende werken samenvatten, tot een enkel schema van de plot en de personages. (McKee’s Story zou het niet beter doen.)

In feite hebben wij de indruk dat Christopher Vogler, hoewel een gewaardeerd Hollywood-professional, niet echt begrijpt wat een verhaal is: het is vrij gemakkelijk om aan te tonen dat een verhaal meestal uit VEEL plotten bestaat, die we dus niet kunnen herleiden tot één unieke Reis van de Held.

Uit mijn analyse bleek dus dat Pulp Fiction 10 plots vertelt, en dat de videoclip van Thriller van Michael Jackson er 7 vertelt. Als men de theorie van Christopher Vogler op deze twee voorbeelden probeert toe te passen, betekent dit dan dat Pulp Fiction 10 keer dezelfde Reis van de Held vertelt, en Thriller 7 keer? Of moeten we de meervoudigheid van de plots negeren en het hele werk analyseren als zijnde een reis? Probeer maar: het werkt ook niet, het is totaal niet toepasbaar.

In deze Gids voor Scenarioschrijvers zal er overigens absoluut nooit sprake zijn van het vermengen van plots…

Christopher Vogler lijkt in feite te negeren dat verhalen vertellen een soort natuurkunde is die berust op atomen. Een verhaalatoom is een personage dat een actie uitvoert. De beroemde mop “Bang de hond” vertelt een atomair plot, teruggebracht tot een simpele actie:“Het is het verhaal van een hond genaamd Bang, hij steekt de straat over en Bang, de hond“. Hoe zouden we dit kunnen vertalen in de 12 verplichte stappen van Vogler’s dogmatische Reis? Bang de hond zal nooit het avontuur hoeven te weigeren, noch de Mentor te ontmoeten, noch de eerste drempel over te gaan, etc., hij zal al lang dood zijn.

Hetzelfde geldt voor de personages: deze “archetypen” die Vogler voorstelt zijn in feite een mengeling, of zelfs een verwarring, van twee aspecten van het personage die ik in mijn cursussen verhalen vertellen heb onderscheiden: de actantiële rol (d.w.z. de functie die een bepaald personage inneemt in een systeem van personages die verbonden zijn met het doel en het centrale conflict van een gegeven plot), en de thematische rol (d.w.z. datgene wat de identiteit van dit personage uitmaakt, los van zijn actantiële rol: zijn aspect, zijn beroep, zijn psychologie, enz).

Een dergelijke verwarring klinkt ronduit amateuristisch… we mogen de Held (actantiële rol) en de Trickster (een soort sluw, gevat, ludiek personage) niet over één kam scheren, want deze twee begrippen zijn in werkelijkheid helemaal niet van dezelfde aard. Door deze verwarring lijkt Vogler te beweren dat een personage één en slechts één type zou hebben, wat weer gemakkelijk te weerleggen is.

Ik heb dus aangetoond dat in de film De Godfather dat hetzelfde personage zeer verschillende actantiële rollen kan hebben. Neem het voorbeeld van Michael Corleone: in een plot is hij de Held (bijvoorbeeld wanneer hij een maffioso en een corrupte agent die zijn vader probeerde te vermoorden gaat vermoorden), in andere plots kan hij Mentor zijn, of Antagonist, of geen rol hebben. Het is dus onmogelijk om het karakter van Michael te herleiden tot één van Vogler’s 7 archetypes – dus ook dit concept blijkt niet toepasbaar of gewoon fout. Jammer voor de auteur van de Schrijversreis, die we ironisch genoeg zouden kunnen omdopen tot“Handboek om u te misleiden door onrechtmatige generalisaties en een fundamenteel misverstand over de basisbegrippen van het vertellen van verhalen”; maar deze titel zou te lang zijn en minder verkopen.

Een theorie niettemin stimulerend?

Laten we dus toegeven dat Christopher Vogler’s Writer ’s Journey niet de universele koninklijke weg naar het scenario is die het beweert te zijn.

Moeten we er dan geen rekening mee houden?

Het lijkt erop dat deze theorie niettemin bruikbaar is voor het genereren van verhalen – zolang ze niet te letterlijk wordt genomen.

Ten eerste zijn er bepaalde genres waarvoor de typische plot van de Reis een interessante kandidaat kan blijken te zijn om een hoofdplot van te maken: het fantastische, de heroïsche fantasie, de avonturenroman, het wonderbaarlijke verhaal… Om een komedie, een tragedie, een thriller te maken, heb je waarschijnlijk op de verkeerde deur geklopt.

Want in werkelijkheid komen de etappes van de Reis als de lijst van de archetypen van de personages uit een oude folkloreverzameling (en niet mythisch zoals de ondertitel ten onrechte beweert), voornamelijk Europees – wat verraden wordt door de gebruikte termen: avontuur, roeping, grot, zwaard, elixer, proteïsch personage, bedrieger.

Het verband tussen deze begrippen, en zelfs de algemene benadering, en die van de Morfologie van het verhaal van Vladimir Proppis duidelijk – de Reis van de Schrijver is een soort Hollywood remake, een Disney versie, minder wetenschappelijk, minder geschoold, commerciëler en praktischer.

Vervolgens kunnen de etappes van de Reis, evenals de archetypen van de personages, worden gebruikt om werken te genereren die niets meer gemeen zouden hebben met hun bron van volksinspiratie. Niets belet dus om het raster van Vogler en Campbell toe te passen op genres, thema’s, werelden die noch wonderbaarlijk, noch folkloristisch zijn.

Bijvoorbeeld, stel je voor het te gebruiken met de ingrediënten van The Wire series: drugsdealers, de ellende van Afro-Amerikanen, het getto, de politie, straatgeweld, een hyperrealistische wereld. Dat zou een interessant resultaat kunnen opleveren.

Conclusie

Christopher Vogler’s Writer’s Journey is treffend genoemd: het is in geen geval een leerboek narratologie bedoeld voor elke scenarioschrijver in welk genre, medium of format dan ook.

Voglers theorie, rigide en meestal niet toepasbaar, kan niettemin gebruikt worden om de zeldzame types van verhalen te bedenken die aan zijn model beantwoorden.

Voor onervaren auteurs kan het model van Christopher Vogler echter interessant zijn om te volgen, althans om te wennen aan het idee dat men bijna altijd beter schrijft als men een plan voor ogen heeft, met een samenhangende plot en een samenhangende reeks personages.